معرفی کتاب و فهرست مطالب کتاب حقوق تجارت، کلیات، معاملات تجاری، تجار و سازماندهی فعالیت تجاری نوشته ربیعا اسکینی (ویراست سوم) منبع درس حقوق تجارت 1 دانشگاه پیام نور

مقدمه

• تاریخچه حقوق تجارت، کلیات، معاملات تجاری، تجار و سازماندهی فعالیت تجاری

• منابع حقوق تجارت

• جایگاه حقوق تجارت در نظام حقوقی ایران

باب اول: قلمرو حقوق تجارت

• معاملات تجاری ذاتی

• تاجر

• اعمال تجارتی تبعی

• ملاک عام تجاری بودن اعمال تاجر

• رژیم حقوق عملیات تجاری

باب دوم: چهارچوبهای فعالیت تجاری

• سازماندهی فعالیت تجاری

• شرایط اشتغال به تجارت

• الزامات حرفه ای تاجر

در آغاز کتابی که موضوعش بررسی حقوق تجارت است، طرح این سؤال که حقوق تجارت چیست؟» ضرورت دارد. به این سؤال ساده می توان پاسخی ساده داد: از بررسی باب اول قانون تجارت ایران (مصوب ۱۳۹۱/۲/۱۳) می توان به این نکته پی برد که «حقوق تجارت، کلیات، معاملات تجاری تجار و سازماندهی فعالیت تجاری است؛ یعنی قانون گذار یک سلسله اعمال را به عنوان اعمال تجاری معرفی کرده (ماده ۲ ق.ت)، بیان می کند که هر کس این اعمال را شغل خود قرار دهد تاجر است (ماده ۱ ق.ت) و هر کس تاجر شد، همه اعمال حقوقی اش تجاری است (ماده ۳ ق.ت)، به جز اعمالی که برای امور تجارتی نباشند (مواد ۳ و ۴ ق.ت)؛ البته، تحول حقوق تجارت قانون گذار ایران را واداشته که قبول کند بعضی اشخاص، حتی با آنکه عمل تجاری انجام نمی دهند، تاجر تلقی شوند؛ در واقع ماده ۲ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت (مصوب ۱۳۴۷/۱۲/۲۴) مقرر می کند؛ «شرکت سهامی شرکت بازرگانی محسوب می شود، ولو اینکه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد»؛ اما این گفته که به معنی این است که لازم نیست شخص حقوقی برای تاجر تلقی شدن به اعمال تجاری مندرج در ماده ۲قانون تجارت مبادرت کند، مانع از آن نیست که در شرایط فعلی قانون گذاری ایران تعریفی که از حقوق تجارت کردیم، هنوز هم مصداق داشته باشد.

اما اگر تعریف حقوق تجارت به این سادگی است، شناخت قواعد حاکم بر آن به بررسی دقیق نیاز دارد. این بررسی مانند بررسی قواعد مربوط به هر شعبه از حقوق (مثل حقوق مدنی) مستلزم طرح یک سلسله مسائل مقدماتی است که در ک قواعد آن را آسان تر می کند. این مسائل عبارت اند از تاریخچه حقوق تجارت، منابع حقوق تجارت، و جایگاه حقوق تجارت در نظام حقوقی ایران که به ترتیب در بخشهای اول تا سوم این مقدمه به آنها می پردازیم. در بخش پایانی مقدمه نيز به موضوعات حقوق تجارت و تقسیم بندی کتاب خواهیم پرداخت. البته این مقدمه که طولانی است تنها مقدمه این جلد از کتاب نیست بلکه مقدمه عام همه مجلدات کتاب (کلیات، شرکتهای تجاری، اسناد تجاری و ورشکستگی است که هر کدام نیز مقدمه خاص خود را دارند. و پیش از آغاز این مباحث لازم است این نکته را ذکر کنیم که لفظ «تجارت» در علم حقوق مفهوم وسیع تری از همین لفظ در علم اقتصاد دارد؛ یعنی هم شامل اعمالی می شود که از نظر علم اقتصاد جنبه تجارتی دارند (مانند خرید و فروش کالای ساخته شده)، هم شامل اعمالی است که جنبه تولیدی دارند (صنعت) و هم شامل اعمالی که خدماتی هستند؛ به عبارت دیگر، حقوق تجارت هم حقوق تجارت است (به معنی معمول کلمه)، هم حقوق صنعت و هم تا حد زیادی حقوق خدمات