معرفی جزوه و فهرست مطالب

جزوه چوب شناسی و حفاظت چوب نوشته دکتر وحیدتذکررضایی، مهندس رضاحسین پورپیا و دکتر اسماعیل یساری رشته منبع رشته فنی مهندسی دانشگاه پیام نور

فصل اول ساختمان چوب

تعریف گیاه شناسی، تجاری و صنعتی

روش کار کامبیوم

دوایر نادرست، دوایر بریده

فصل دوم طبقه بندی گیاهان چوبی

اختلاف سوزنی برگان و پهن برگان

فصل سوم تاریخچه چوب شناسی و حفاظت چوب

فصل چهارم عوامل موثر در حفاظت چوب

عوامل مخرب زنده چوب

• قارچها، حشرات چوبخوار، سوسک های پودر کننده چوب، مورچه های نجار، موریانه ها، زنبورهای نجار، حفاریان دریایی چوب

ویژگی های چوب پوسیده

• رنگ چوب، بوی چوب، هدایت آب و ظرفیت نگهداری رطوبت، تغییر ابعاد، جرم ویژه، مقاومت مکانیکی

فصل پنجم تاثیر کیفیت چوب در حفاظت آن

وزن مخصوص، آب و هوای داخل چوب، حرارت، شکل چوب

نفوذپذیری چوب

فصل ششم حفاظت چوب توسط مواد شیمیایی

فصل هفتم مواد حفاظتی در ارتباط با اشباع و آغشتگی

مواد و نمک های معدنی محلول در آب

مواد آلی حفاظت چوب:  قیر و مشتقات نفتی، مواد حفاظتی تجاری

فصل هشتم روشهای چوب شناسی و حفاظت چوب

روش اسمز

روش کیان

سایر روشهای اشباع به طریقه خیساندن

روش بتل

روش دسه موند

روش روپینگ

سایر روش ها

 

چوب یکی از اولین موادی است که بطور طبیعی و فراوان در دسترس بشر قرار داشته و از مهمترین مصالح ساختمانی تمدن انسانی بشمار می رود. باید دانست که نه تنها نوع ،بشر به سابقه هوش و فراست خویش پایه تمدن خود را بر روی چوب استوار ساخته است بلکه شمار بسیاری از جانوران روی زمین نیز به حکم غریزه از این ماده مفید طبیعت بهره مند شده اند و امروز هم زندگی تعداد کثیری از مخلوقات کره خاکی بستگی کامل به چوب دارد. آشنای نمودن انسانهای قدیم به ادوات مناسب جهت تبدیل این ،جسم به طوری که تاریخ نشان میدهد مصرف آنرا محدود ساخته بود ولی با پیشرفت زندگی و امکانات بهتر تبدیل چوب به صورتهای مختلف هر چه بیشتر توسعه یافته است. در کاوش های باستانی در کنار دریاچه های سوئیس ساووا در حوزه آلپ) ایتالیا و بسیاری از نقاط دیگر که در گذشته در آب قرار داشته اند پایه های چوبی خانه های شناور مربوط به دوران پارینه سنگی نوسنگی و عصر آهن هنوز بدست می آید که نشانه قدمت استفاده از چوب در ساختمان وسایل کار و منزل میباشد و نشان میدهد که انسانهای قدیم چوب را به شکل خیلی ابتدایی به خصوص برای پایه و پوشش پناهگاه خود بکار میبردند جالب اینکه هنوز هم در بعضی نقاط جهان مثل اقیانوسیه و ،مالاکا خانه های شناور در آب توسط بومی ها به همان صورتهای ابتدایی ساخته میشود با یک نظر کوتاه به موزه علوم طبیعی لندن آشکار میگردد که بشر حدود ۱۰۰۰۰ سال قبل با نیزه چوبی به شکار می پرداخته و به وسیله تنه درختان از رودها عبور می کرده و نزدیک به ۵۰۰۰ سال قبل در اروپای شمالی استفاده از قایقها و سورتمه های چوبی متداول بوده است طبیعی است که تکامل صنایع چوب بستگی خاصی به وضع و درجه ترقی اجتماعات مختلف انسانی و دسترسی ملتها به منابع چوب داشته است ولی در حقیقت درخشندگی صنایع چوب را میتوان در مصر باستان جستجو نمود. در کتابهای مذهبی نیز به استفاده از چوبها اشاره بسیار شده است به طوری که حضرت نوح کشتی خود را با چوب تیک ساخته بود و به حضرت موسی وحی شد که فرامین الهی را در جعبه ای از چوب شیطم که اقاقیا می باشد، قرار دهد. در دوره ماقبل تاریخ مصر از ظهور انسان در دره نیل تا ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح و به خصوص در دوره نئولی تیک عصر حجر جدید)، مصریها راه استفاده از چوب را به خوبی میدانستهاند و در این دوره رودخانه های خود را برای دفاع با نرده های چوبی محافظت مینمودند.

در دوره انتولی تیک دوره استعمال سنگ صنایع مربوط به چوب ترقی شایانی نموده و در این عصر ساختن تخت خوابها و تابلوهای چوبی رایج بوده و حتی در همین دوره از قطعات مس برای ساختن ابزارهای ساده نجاری استفاده شده است تا اینکه در زمان پادشاهان ،تین ترقی و رونق صنایع چوبی به حدی رسید که از جمله تشریفات دربار پادشاهان عصای چوبی سلطنتی و چوبدست فرماندهی بوده و به علاوه در کاخهای سلطنتی دربهای بزرگی تعبیه می شده که چهارچوبهای آنرا از تیرهای بزرگ می.ساختند ولی از آنجایی که در مورد تاریخ مصر مدارک و شواهد کافی در دست است اسناد موجود نشان میدهند که صنایع چوب در مصر باستان چنان توسعه داشته است که تخت توتان خامون که یکی از فراعنه بزرگ مصر ،بود از چوب آبنوس ساخته شده بود و حکاکی یک تصویر بر روی چوب افرا حدود ٤۲۰۰ سال قبل نشان از اهمیت بالای چوب برای طبقات مختلف مردم در آن زمان را نشان میدهد. در امپراطوری رم نیز صنایع چوب قدر و منزلتی بس شایان داشته است و حتی میتوان گفت که رومیها از اصول جنگلداری و بخصوص احداث جنگلهای شاخه زاد برای تهیه چوب جهت داربست موکاری و تولید سوخت اطلاع کامل داشته اند. حتی مدارک تاریخی نشان میدهد که صنعت روکش سازی که از مصر به بابل و آسور و از آنجا به روم قدم گذاشته بود به قدری اهمیت داشت که در حدود ٦٣ ق.م گرامیترین وسیله زینتی امپراطور روم را یک میز روکش سازی زیبا تشکیل می داد که قیمتی برای آن متصور نبوده است.

پس از میلاد مسیح نیز صنعت چوب در اروپا رو به توسعه میگذارد چنانکه در ۱۷۰۰ سال قبل رومیها کشتیهای چوبی بسیار بزرگی می ساختند که از آن برای حمل گندم از مصر استفاده مینمودند و به تدریج صنایع کشتی سازی چنان ترقی یافت که اقوام وایکینگ علت پیروزی خود را داشتن کشتیهای مجهز و محکمی میدانستند که از چوبهای بلوط ساخته شده بود. از مطالعات که در آثار تاریخی موجود در ایران بدست آمد نشان میدهد مردمان بومی ایران که قرنها قبل از مهاجرت آریایی ها در ایران می زیستند، در حدود ٤٢٠٠ سال قبل از میلاد مسیح چوب را در کلبه سازی خود بکار می بردند. چوب در دوران ساسانی در ساخت افزارهای موسیقی مورد استفاده قرار میگرفت و سازهایی از قبیل عود، چنگ و رود را از چوب میساختند پس از ورود اسلام به ایران آثار مهم صنایع چوب و به خصوص صنایع مربوط به ساختمان و تزئینات درب و پنجره را میتوان در ابنیه مذهبی و مساجد جستجو نمود و بخصوص در ساختمان منبرهای چوبی شاهکارهای هنری بسیار بکار رفته است. برای نمونه مصرف چوب در بنای مساجد میتوان از مسجدی که ابومسلم خراسانی در نیشابور بنا نهاد و سپس عمروبن لیث آنرا به پایان رسانده نام برد که در این مسجد محلی که مخصوص منبر میباشد بر روی استوانه های چوبی مستقر بوده است. در دوران صفویه که علاقه زیادی به ساخت مساجد با معماری گنبدی شکل داشته اند آثاری نشان دهنده اهمیت استفاده از چوب در آن دوران است و از این نمونه میتوان به نخل سوگواری در میدان امام یزد اشاره نمود که این نخل به طول ۸ متر است و از چوبهای صنوبر به عنوان ،پایه از چنار به عنوان بدنه ها و از چوب توت به عنوان معجرها استفاده شده است.

از زمان شروع قرون معاصر (حدود ۳۰۰ سال پیش) صنایع چوب عصر جدیدی آغاز کرد و سرانجام در سال ۱۸۰۸ در انگلستان اولین ماشین چوب بری که شامل یک اره تسمه ای بود که در پیرامون دو گردونه می چرخید، ساخته شد تدریجاً در سایر نقاط صنعتی اروپا این روش معمول گردید.

از این تاریخ چهره تبدیل چوب در جهان عوض شد و چوب درختان قطور به سرعت به قطعات نازک برای مصارف مختلف قابل تبدیل شد و استفاده از چوب ابعاد عظیم و متنوعی پیدا کرد و با کشف نیروی برق و سیستم تلگراف، ارتباط نقاط دور با یکدیگر و انتقال انرژی مشکلی ایجاد میکرد که این بار نیز تیر چوبی حامل سیم تنها راه حل به شمار میرفت بطوری که در اوایل قرن نوزدهم مصرف تیر ارتباطات بطور بیشماری بالا رفت مصرف چوب به عنوان تکیه گاه (تراورس) خطوط قطار (ریل) استفاده دیگری است که اهمیت چوب را در انتقال انسانها در خشکی ها بازگو می.کند به علاوه ساختن انواع و اقسام محفظه های متحرک چوبی مثل واگن اطاق ،ماشین قطار و اتومبیل هر یک بازگو کننده نقش چوب در تکامل تمدن انسانها میباشد که تا حال حاضر همچنان برقرار است همانطور که صنایع چوب با پیدایش ماشین اره در اروپا تحول تازه ای یافت در سایر نواحی دنیا به مرور زمان دستگاه های دستی تبدیل چوب به ماشینهای پیشرفته تر تغییر یافت و در ایران نیز ابتدا چوب بری ها و سپس سایر کارخانه های تبدیل چوب مثل کبریت ،سازی تخته چند لایه سازی فیبر سازی تخته خرده چوب(نئوپان سازی تخته فیبر با دانستنیه متوسط، کاغذسازی، مقواسازی و امروزه کارخانه های تولید فرآورده های مرکب مانند چوب پلاستیک و چوب سیمان سازی و… آغاز به کار کرده اند.

نسخه کاغذی و چاپ شده جزوه چوب شناسی و حفاظت چوب در دو سایز A4 و A5 در سایت فروش کتاب و جزوات دانشگاهی بزرگمهر موجود بوده و فایل جزوه با فرمت pdf را نیز میتوانید از وبلاگ دانلود کتاب پیام نور دریافت نمایید.