معرفی مختصر جزوه 

جزوه چیستی حسن خلق و چگونگی تاثیر آن بر روابط اجتماعی نوشته عباس پسندیده منبع درس روابط مثبت ارشد روانشناسی اسلامی گرایش روانشناسی مثبت گرا دانشگاه پیام نور

هدف این پژوهش، تحلیل «حسن خلق» در روایات اسلامی است. روش پژوهش کتابخانه ای و تحلیل محتواست. یافته های این پژوهش در بعد چیستی آن است که اولاً، چیستی حسن خلق (روابط مثبت) مربوط به قلمرو روابط اجتماعی است نه همه قلمروها؛ ثانیاً، برای مصادیق آن دست کم در این پژوهش هشت مصداق به دست آمد که عبارت اند از: الفت گیری و الفت پذیری، نرم خویی، خوش گویی، خوش رویی، شوخ طبعی، خرسندی در خوشایندها، ناخرسند نشدن در ناملایمات و مهار خشم در بعد چگونگی تأثیر، سه عنصر (وسعت، سهولت و زینت) بیان کننده آن هستند؛ به این شکل که حسن خلق یک خُلقِ مثبتِ توسعه یافته ای است که دامنه خیر آن از خود فرد فراتر رفته و به دیگران می رسد و موجب سهولت در ارتباط و زیبایی آن می شود نتیجه این که چه در حوزه فردی یا تبلیغی یا تولید علم، میدانیم که چه معنا و تحلیلی باید از چیستی حسن خلق داشت و چگونه باید عمل کرد.

حسن خلق یک اصطلاح دینی است که باید معنای آن روشن شود. یکی از مراحل فهم حديث ، فهم اصطلاحات مرکب است؛ اصطلاحاتی که از دو یا چند واژه تشکیل شده و ممکن است معنایی همانند یا متفاوت از ترکیب معنایی واژگان داشته باشند. حسن به معنای زیبایی و نیکویی و خُلق به معنای سجیه و شمایل درونی است. سؤال این است که آیا این اصطلاح همه فضایل و محاسن اخلاق را شامل می شود یا نه؟ برای بررسی این موضوع باید به سراغ متون دینی رفت. در منابع اسلامی متونی وجود دارند که نشان میدهند که حسن خلق نمیتواند به معنای همه فضایل اخلاقی باشد.

نتیجه این بررسی آن است که نباید حسن خلق را معادل کل فضایل و رذایل اخلاقی دانست؛ بلکه به معنای خلق مثبت در روابط بین فردی است از این رو وقتی در جایی مانند ازدواج و مانند آن حسن خلق شرط میشود بدان معنا نیست که فرد باید همه فضایل اخلاقی را داشته باشد بلکه مراد آن است که اخلاق خوب ارتباط با دیگران داشته باشد. مصادیق آن نیز در متون دینی هشت مورد است. با مشخص شدن این هشت مورد سردرگمی در این باره نیز از بین میرود. لذا کسی که میخواهد خوش اخلاق باشد، میداند که باید این هشت مورد را عمل کند و اگر بنا باشد خوش اخلاقی کسی را شناسایی کنیم می دانیم که باید دست کم این هشت شاخص را داشته باشد و اگر بنا باشد خوش اخلاقی را ترویج کنیم به شعار دادن بسنده نکرده و میدانیم که باید این هشت مورد را تبلیغ کنیم. از چیزهایی که برای علوم انسانی به ویژه روان شناسی اجتماعی مهم است، چگونگی تأثیر حسن خلق بر بهبود روابط اجتماعی است که قابلیت نظریه پردازی دارد. بر اساس منابع اسلامی، سه مؤلفه (وسعت – سهولت – زینت) – با توضیحی که گذشت – اموری هستند که می توانند چگونگی تأثیر را توضیح دهند.

خلاصه سخن این که یافته های این پژوهش میتواند در مقام عمل مردم را راهنمایی کند که در رابطه با دیگران چگونه باید عمل نمایند و چه مواردی را باید لحاظ کنند. در مقام تبلیغ، می تواند تکلیف رسانه ها و دستگاه های تبلیغی را برای فرهنگ سازی و ترویج حسن خلق مشخص سازد همچنین در مقام نظریه پردازی و تولید علم مبتنی بر مبانی دینی نیز می تواند دانش روانشناسی اجتماعی را در تحلیل نظری حسن خلق، و ساخت آزمون های تشخیصی برای سنجش میزان حسن خلق و تدوین برنامه های مداخله ای برای تغییر خلق در افراد یاری دهد.