معرفی کتاب و فهرست مطالب

کتاب سبک شناسی معماری ایرانی نوشته دکتر محمدکریم پیرنیا و دکتر غلامحسین معماریان انتشارات گلجام

1. اصول معماری ایرانی

2. شیوه پارسی

3. شیوه پارتی

4. شیوه خراسانی

5. شیوه رازی

6. شیوه آذری

7. شیوه اصفهانی

8. واژه شناسی

یکی از ویژگیهای معماری ایرانیان، از آریاییان تا اقوام مهاجر بعدی و بخصوص هنرمندان ایرانی، اعتقاد به تقلید خوب بوده که آن را بهتر از ابتکار بد می دانسته اند. تقلیدی که منطق داشته و مطابقت با وضع زندگی مقلد داشته باشد. و چون از ابتدا مردمی کشاور بوده اند و در سرزمینی آباد با درختان زیاد و هوایی معتدل میزیسته اند، اینها خود تأثیراتی در شکل زندگی آنها گذاشته است . آنها به این نتیجه رسیده بوده که برای داشتن محصولی بهتر باید عمل پیوند صورت گیرد. در مجموع این گفتار آزموده را دوباره آزمودن خطاست از طرف آریاییها عمل شده و ابداعات دوباره را انجام نداده اند. البته ابتکارات در روند همان عناصر موجود صورت گرفته است. همانگونه که قبلاً اشاره شد، معماری ایران دارای شش شیوه است که دو شیوۀ قبل از اسلام آن عبارتند از :

۱ شیوه پارسی : از زمان مادها تا حمله اسکندر (از قرن ۸ قبل از میلاد تا قرن ۳ قبل از میلاد) . ۲ شیوۀ پارتی : بعد از حمله اسکندر با تأسیس سلسله اشکانیان و تا اواخر دوره ساسانی که در بعضی مناطق تا قرن دوم و سوم هجری ادامه پیدا می کند.

قبل از شرح اولین شیوه پارسی مطالب مختصری را در ارتباط با بعضی از عناصر معماری موجود در ایران می آوریم. همان طوری که قبلاً ذکر شد، در جنوب غربی ایران قوم عیلامی میزیسته اند. این قوم دارای تمدن پیشرفته ای نسبت به زمان خود بوده، و در شهرهای خود ساختمان های مجلل میساخته اند. در بنای چغازنبیل اولین نمونه های پوشش طاقی را میتوان مشاهده کرد.

در شمال غرب ایران اورارتوها در اطراف ماکو و شمال آذربایجان مستقر بودند و ساختمان های خود را از سنگ میساختد. می توان گفت که شیوه پارسی عناصری را از اورارتوها الهام گرفته بوده است. به طور مثال در اطراف دریاچه ارومیه خانه های روستایی برج مانندی را می ساختند. این خانه ها ارتفاع زیادی داشته که از طبقه همکف آن استفاده نمی شده است. آنها برای در امان بودن از حیوانات وحشی و رطوبت با قرار دادن نردبانی به طبقه بالا می رفته اند. این نردبان بعد از استفاده برداشته می شده است. از خانه ها به شکلی دیگر در شیوه پارسی در منطقه فارس استفاده می شده است. به طور مثال شکلهایی شبیه به ستونهای دوریک و ایونیایی را در دخمه های داو دختر فارس (داو به معنی مادر یا دایــه) از زمان مادها و قزقاپان در سلیمانیه کردستان عراق، سکاوند در کرستان فعلی، فخرگاه در کردستان، به صورت نقشهایی بر روی سنگ مشاهده می کنیم. شاید بتوان منطق این شکلها را دو روش ساخت آنها یافت. معمولاً برای سوار کردن دو تیر بر روی یک ستون و نگهداری آنها به وسیله کنف خرما آنها را به هم بسته و سپس تخته ای روی آنها می گذاشته اند.

در تخت جمشید این شکل چند جا تکرار شده است. سر ستونها به صورت کله گاو ساخته شده سپس با همین روش تیر سقف به آنها وصل گردیده است . یعنی در فاصله بین دو کله گاو تیری قرار داده شده سپس تیرچه ها روی آن قرار گرفته اند. به عبارت دیگر سر ستون های کله گاوی در گودی پشت آنها سر تیرها جای می گرفته اند و از رانش آنها نیز جلوگیری می شده است….

برای دریافت نسخه دیجیتال کتاب میتوانید با کلیک بروی «دانلود pdf کتاب سبک شناسی معماری ایرانی» فایل آن را در اختیار داشته باشید.