معرفی کتاب و فهرست مطالب

کتاب دوره مقدماتی حقوق مدنی اموال و مالکیت – دکتر ناصر کاتوزیان

مقدمه: حقوق مالی

• مفاهیم

• اقسام حقوق مالی

• حقوق معنوی

• دارایی

فصل اول – انواع مال

• تقیسم اموال بر مبنای ماهیت اشیاء

• تقسیم اموال به اعتبار اختصاص آنها؛ بدون مالک خاص

• تقسیم اموال به اعتبار قابلیت انتقال

فصل دوم – مالکیت

• تعریف و اوصاف

• مفاد حق مالکیت؛ حدود اختیار مالک

• توابع مالکیت

• ایجاد و زوال مالکیت

• اثبات مالکیت؛ امارۂ تصرف

فصل سوم – شاخه های مالکیت

• حق انتفاع

• حق ارتفاق

مفهوم مال:

از نظر حقوقی، به چیزی مال گویند که دارای دو شرط اساسی باشد:

۱) مفید باشد و نیازی را برآورد، خواه آن نیاز مادی باشد یا معنوی؛ ۲) قابل اختصاص یافتن به شخص یا ملت معین باشد.

و اشیائی، مانند دریاهای آزاد و هوا و خورشید، از ضروری ترین وسائل زندگی است؛ ولی، چون هیچ کس نمی تواند نسبت به آن ادعای مالکیت انحصاری کند، مال محسوب نمی شود. احتمال دارد اشخاص بخشی ناچیز از هوا یا انرژی خورشیدی را به خود اختصاص دهند و تملک کنند، ولی این تملک که چهره ای از انتفاع از این نعمتهای خداداد و همگانی است، باید به گونه ای باشد که مزاحم بهره برداری عموم از آنها نباشد.

ولی، بر خلاف آنچه در ابتدا به نظر می آید، لازم نیست که مال دارای مالک خاص باشد: چنانکه در کتاب دوره مقدماتی حقوق مدنی اموال و مالکیت، قانون مدنی فصل سوم از باب اول را اختصاص به بیان اقسام و احکام اموالی داده است که مالک خاص ندارد: مانند آبهای مباح و زمین موات و شکار.

در گذشته واژه «مال» ویژه کالای مادی بود. ولی پیشرفت های زندگی کنونی بتدریج آن را از این معنی محدود و ابتدائی خارج ساخته است، چندان که امروز به تمام عناصر گوناگون دارائی (مانند زمین و اموال منقول و مطالبات و حقوق مالی، و حتی حق تأليف و اختراع و سرقفلی) نیز مال گفته می شود. پس، باید گفت که این تقسیم بر مبنای غلبه چهره مالی یا اخلاقی حق است و نباید مرز قاطعی میان این دو گروه رسم کرد یا ماهیت آنها را جدا پنداشت.

اینستاگرام کتابفروشی بزرگمهر